مناسبت‏هاى مختلف اسلامى،زمینه توجه به خداى متعال و زنده‏کننده یاد او در زندگى و فکر مسلمانان است و براى بسیارى از این‏مناسبت‏ها،اعمال و دعاهاى بخصوصى،از جمله‏«نماز»،بیان شده‏است.

منظور از نماز عید،نماز دو رکعتى است که در«عید فطر»و«عیدقربان‏»خوانده مى‏شود.

بر خلاف سایر جشن‏ها و نیز اعیاد دیگران،که آمیخته به غفلت‏ها،هوسرانى‏ها و شهوات است، عید اسلامى،همراه با نماز،دعا،انفاق وصدقات،غسل و طهارت و...است.اینک به توضیح مختصرى پیرامون‏نماز این دو عید مى‏پردازیم:

نماز عید فطر

در نخستین روز ماه شوال،که‏«عید فطر»است،پس از یک ماه‏عبادت و روزه،به شکرانه این توفیق نماز باید خواند.این نماز،در زمان‏حضور امام علیه السلام واجب است و باید به ماعت‏خوانده شود ولى درزمان ما مستحب است.

وقت آن،از اول آفتاب روز عید،تا ظهر است ولى بهتر است که درآغاز روز،پس از بلند شدن آفتاب بخوانند.

در رکعت اول،بعد از خواندن حمد و سوره،باید پنج تکبیر گفت وپس از هر تکبیر،قنوت گرفت.در قنوت،هر دعایى مى‏توان خواند،ولى‏بهتر،دعاى‏«اللهم اهل الکبریاء و العظمة...»است. در رکعت دوم‏چهار تکبیر است،که پس از هر تکبیر،قنوت لازم است.

نماز عید فطر،با معنویت‏خاصى که دارد،دلها را متوجه خدامى‏کند،حالت توبه و استغفار در دلها ایجاد مى‏سازد و مستحب است که‏انسان،پیش از نماز عید،غسل کند،دعاهاى خاصى را بخواند،و درفضاى باز و در زیر آسمان به نماز بایستد.

امام رضا(ع)مى‏فرماید:

«انما جعل یوم الفطر العید،لیکون للمسلمین مجتمعایجتمعون فیه و یبرزون لله عز و جل فیمجدونه على ما من‏علیهم،فیکون یوم عید و یوم اجتماع و یوم زکوة و یوم رغبة و یوم تضرع‏» ⁽¹²⁾ خداوند،روز فطر را بدین سبب‏«عید»قرار داد،تامسلمانان،مجمعى داشته باشند که در آنروز، جمع شوند و دربرابر خداوند،بخاطر منت‏ها و نعمت‏هایش،به تمجیدو تعظیم بپردازند،پس آنروز،روز عید و تجمع و زکات ورغبت و نیایش است.

در این حدیث‏شریف،فلسفه این نماز و عید را در محورهاى زیر،بیان‏کرده است:

1- اجتماع و گردهمایى

2- زکات و رسیدگى به فقرا

3- رغبت و گرایش به خدا

4- تضرع و نالیدن به درگاه پروردگار

و اینها،هم ناظر به بعد معنوى و عرفانى این نماز و مراسم عبادى‏است،هم توجه به آثار اجتماعى و فوائدى دارد که به مردم مى‏رسد و مردم‏با پرداخت‏«زکات فطره‏»،بینوایان مستمند را به نوایى مى‏رسانند و به‏یک لحاظ،از نظر تامین معاش محرومان،عید فطر،:«عید فقرا»محسوب‏مى‏شود.

اضافه بر آثار اجتماعى و سیاسى که این اجتماع عظیم سالانه دارد ونشان شوکت و قدرت امت اسلامى است. ⁽¹³⁾

(ادامه این نوشته رو در یادداشت بعد میذارم)

پی نوشت :

12- وسائل،ج 5 ص 141،من لا یحضر،ج 1 ص 522.

13- نماز عیدى که امام رضا(ع)مى‏خواست‏بخواند و مامون،ترسید و جلوگیرى کرد،و نماز عیدى‏که در اولین راهپیمائى انقلاب،در قیطریه تهران برگزار شد و شهید مفتح،امت ما را به حرکتى عظیم،بسیج کرد،نشان بعد اجتماعى و سیاسى این تجمع با شکوه است.